Cumhurbaşkanı ErdoğanAkorda Cumhurbaşkanlığı Sarayı’nda “Türk Çağı” temasıyla düzenlenen Türk Devletleri Teşkilatı (TDT) 10. Devlet Başkanları Konseyi Zirvesi’nde konuştu.
Cumhurbaşkanı Erdoğan’a, Dışişleri Bakanı Hakan Fidan, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Alparslan Bayraktar, Ticaret Bakanı Ömer Bolat, Ulaştırma ve Altyapı Bakanı Abdulkadir Uraloğlu, Cumhurbaşkanlığı İletişim Başkanı Fahrettin Altun ve Teşkilat Aksakallar Konseyi Başkanı eşlik etti. Türk Devletleri Binali Yıldırım.
Erdoğan konuşmasına, Kazakistan’ın Karaganda bölgesindeki kömür madeninde meydana gelen kazada hayatını kaybedenlere başsağlığı, yakınlarına ve Kazak halkına başsağlığı dileyerek başladı. Erdoğan, küresel zorluklar ve çabalarda en değerli gücün Türk dünyasının birlik, beraberlik ve dayanışması olduğunu belirterek, şöyle konuştu:
“Son dönemde karşılaştığımız pek çok olayda bu gerçeği gördük ve görüyoruz. Can Azerbaycan, vatan savaşının ardından Karabağ’daki 30 yıllık işgale son verdi. Bu tarihi başarıdan büyük gurur ve mutluluk duyuyoruz. Böylece, bir adım daha yaklaşmış oluyoruz. Bölgemizde kalıcı barış açıldı Fırsat penceresinin değerlendirilmesi en büyük arzumuzdur Ermenistan’ın Azerbaycan’a karşı yükümlülüklerini yerine getirmesi önemlidir.
Nahçıvan’ı Azerbaycan’ın batı bölgelerine bağlayacak ulaşım hattının hayata geçirilmesi de büyük önem taşıyor. Hattın açılması tüm bölge ülkelerinin refahına önemli katkı sağlayacak, aynı zamanda Türkiye’yi kadim vatanımız Orta Asya’ya bağlayacak. “Bu sürecin başarıyla tamamlanması için Türk dünyası olarak Azerbaycan’a desteğimizi sürdürmemiz gerekiyor.”
‘Birlik ve beraberliğimizin güçlenmesinde dil birliğinin önemi ortadadır.’
Semerkant Zirvesi’nde imzalanan Uluslararası Kombine Yük Taşımacılığı Anlaşması ve Ulaştırma Bağlantı Programı’nın değerli katkılar sağladığını vurgulayan Cumhurbaşkanı Erdoğan, şunları kaydetti:
“Bugün 2023-2027 yıllarını kapsayan Ulaştırma Ortak Eylem Planı’nı imzalayarak yeni dönem yol haritamızı belirlemiş olacağız. Tüm bu alanların yanı sıra yükseköğretim alanında da işbirliğimizi güçlendirme hedefiyle çalışmalarımız devam ediyor. Ortak dil, kültür ve tarihe dayalı insani ilişkilerimizi geliştirmek Özellikle birlik ve beraberliğimizi güçlendirmek için Dil birliğinin önemi açıktır. Bunun ilk adımı alfabe birliğinin sağlanmasıdır. Liderlerin bu konuda desteği çok ama çok değerli, Yükseköğretim Kurulumuzun sekretaryamıza ilettiği önerilerin siz değerli kardeşlerim tarafından en doğru şekilde değerlendirileceğine inanıyorum.
Aile Meclisimiz geçtiğimiz yıl Semerkant Tepemizde oybirliğiyle Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’ne gözlemci üye statüsü vererek tarihi bir karara imza attı. Bu kararın alınmasındaki desteğiniz için bir kez daha teşekkür etmek istiyorum. Bu kararla Türk dünyası, tecrit edilmiş olmasına rağmen vatanından vazgeçmeyen Kıbrıs Türklerinin yalnız olmadığını herkese göstermiş oldu. Kıbrıs, büyük Türk ailesinin ayrılmaz bir parçasıdır Türklerle dayanışma içinde hareket etmek boynumuzun borcudur. Karar verdiğimiz gibi bir sonraki zirvemizde Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’ni gözlemci üye statüsünde aramızda göreceğimize inanıyorum.
Bu konuda sizin zeki liderliğinize güveniyorum. “Bu vesileyle gözlemci üyemiz Türkmenistan’ı Aile Konseyimizde tam üye olarak görmek istediğimizi bir kez daha vurgulamak isterim.”
‘Gelecek dönemin Türk dönemi olması için omuz omuza çalışacağız’
“Birliğimiz gücümüzdür.”sloganıyla Türk dünyasını her alanda daha güçlü, farklı zorluklar karşısında daha dirençli ve dayanıklı kılmayı hedeflediklerini belirten Erdoğan, ” Liderler olarak, birlik ve beraberlik içinde güçlü bir Türk dünyası vizyonuyla Türk dünyasının bayrağını taşıyan yüreklere yol göstermeliyiz. Bu yıl 100. yılını kutlayan Türkiye Cumhuriyeti olarak tüm Türk dünyasının barış, refah ve güvenliğine yönelik adımlar atmaya devam edeceğiz. Türk Yüzyılı vizyonumuzu örgütümüze yayarak, omuz omuza çalışarak, gelecek dönemin bir Türk aşaması olmasını ümit ediyoruz.“dedi.
Aliyev: Güvenlik ve savunma sanayii gibi konularda işbirliğini artırmalıyız
Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham AliyevTürk Devletleri Teşkilatına (TDT) üye ülkelerin güvenliği, savunma ve savunma sanayi gibi alanlarda işbirliğinin daha da arttırılması gerektiğini söyledi. Aliyev ayrıca Türk devletleriyle ilişkilerin güçlendirilmesinin Azerbaycan dış politikasının öncelikleri arasında yer aldığını belirterek, etnik ve kültürel köklerin ve ortak geçmişin ilişkilerinin temelini oluşturduğunu kaydetti.
TDT üyesi ülkelerle ekonomik ilişkilere de değinildi Aliyev, “Azerbaycan, Türk devletlerinin ekonomisine 20 milyar dolardan fazla yatırım yaptı. Bunun önemli bir kısmı Türkiye’ye yapılan yatırımlardır. Ortak yatırım fonlarının kurulması süreci başladı. Azerbaycan-Özbekistan Yatırım Fonu ve Azerbaycan-Kırgızistan Kalkınma Fonu kuruldu. . 2023 Ocak-Eylül 2022’de” “2018 yılının aynı dönemine kıyasla Azerbaycan’ın CSA ülkeleriyle ticaret hacmi yüzde 40 arttı.”bilgisini paylaştı.
Aliyev, bağlantıların gelişmesinde ulaşım ve lojistik alanlarının önemli bir yere sahip olduğunu belirtti. “Azerbaycan, Orta Asya ülkeleri, Türkiye ve Avrupa pazarları arasında güvenilir bir geçiş ülkesi olduğunu kanıtlamıştır. Azerbaycan, Doğu-Batı Ulaştırma Koridoru’nun sürdürülebilir faaliyetine katkıda bulunmaktadır.”söz konusu.
Aliyev, dünyanın farklı yerlerinde uluslararası hukuk kurallarının ağır şekilde ihlal edildiğini hatırlatarak, ” Savaşlar ve çatışmalar alevleniyor. Bu durumda ülkelerin savunma potansiyeli güvenliğin asıl garantörü haline dönüşmektedir. “Üye ülkeler arasında güvenlik, savunma ve savunma sanayi gibi alanlarda işbirliği daha da artırılmalıdır.”dedi.
Tokayev: Türk devletlerinin çeşitli tehditlere karşı birlik olup birbirlerine yardım etmeleri çok önemli
Kazakistan Cumhurbaşkanı Kasım Jomart TokayevDünyadaki çeşitli tehditlere karşı Türk devletlerinin birliğinin değerli olduğunu vurguladı. “Türk milletinin ata yurdu Kazakistan’a hoş geldiniz”Konuk devlet liderlerini şöyle selamlayarak: Tokayev, “ Öncelikle kardeşim Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın ve tüm kardeş Türk milletinin Türkiye’nin 100. yılını tebrik ediyorum. “Anadolu’nun asırlık tarihi büyük başarılarla doludur.”söz konusu.
Türk birliğini desteklemek için Kazakistan Cumhurbaşkanlığının devri ‘Türk Dönemi’sloganıyla hayata geçirileceğini belirten Tokayev, ” Bu bağlamda gelenek, tevhid, inkılâp, bilim, güven, yatırım, arabuluculuk ve güç olmak üzere 8 alanı önceliklendireceğiz. Tarihimiz, kültürümüz, dilimiz, dinimiz ortaktır. Bu bakımdan Türk Devletleri Teşkilatı ve kuruluşlarının bayrak ve amblemlerinin aynı tasarıma sahip olması gerekmektedir. “Bu konudaki karar tarihi olacak.”Sanki konuşuyordu.
Tokayevİsrail-Filistin çatışmasına atıfta bulunan Gazze sivil halkın güvenliğiemin olmak için ortak görevlerolduğunu vurgulayarak “Kazakistan’dan Filistin halkına 1 milyon dolarlık insani yardım sağlamaya karar verdim.” söz konusu. Kazakistan her ülkenin toprak bütünlüğüne saygı göstermeye kararlıdır ve Aile içi sorunlara karışmamaya öncelik verinolarak gördüğünü belirten Tokayev, “Çeşitli tehditlere karşı Türk devletlerinin birlik olup birbirlerine yardım etmeleri çok önemli.diye değerlendirdi.
Orban: Türkiye olmadan Avrupa’da uzun vadeli barış mümkün değil
Macaristan Başbakanı Viktor OrbanAvrupa’nın Ukrayna stratejisi ‘Bir felaket’olduğunu belirten “Avrupa’da artık yeni bir güvenlik mimarisinin zamanı gelmiştir. Türkiye’nin de mutlaka içinde olması gerekir. Türkiye olmadan Avrupa için uzun vadeli barış mümkün değildir.”söz konusu.
Son aylarda inişler ve çıkışlar oldu. Türk devletleri açısından olumlu gelişmelerolduğunu belirten orban, “Avrupa’da bir ikilem var. Avrupa’nın siyasette zorluklarla karşı karşıya olduğunu söyleyebilirim. Avrupa açısından bakıldığında küresel güvenlik sorunu hiç bu kadar kötü olmamıştı. Soğuk Savaş’tan bu yana bu kadar zor bir güvenlik durumuyla karşılaşmamıştık.”İfadelerini kullandı.
orbanAvrupa’da ekonomi politikası konusunda farklı fikirlerin olduğuna dikkat çeken “Avrupa’nın çıkarına olan ne? Küresel bir ekonomik blok oluşturmak mı, yoksa farklı ekonomiler arasındaki birbirine bağlılığı artırmak mı? Bir ekibe göre blok oluşturmak istiyorlar. Önce Avrupa-Rusya ekonomik işbirliği kesildi. Şimdi farklı düşünülüyor. Bu, Bağlantının da Çin ile sınırlandırılması isteniyor.”, buna ‘riskten kaçınmak’ deniyor. Başka bir düşünce ekolü daha var, Macaristan da buna yakın. İşbirliğini güçlendirelim diyoruz. Birbirimize bağlıyız. Birbirimize ihtiyacımız var. Rekabetçi olabilmek için yapılması gerekenler var. Macaristan buna inanıyor. Gelecekte küresel bağlantının artırılması ve güçlendirilmesi gerekiyor.”değerlendirmesini yaptı.
Macaristan’ın Ukrayna’daki savaşı durdurmasıUkrayna’yı tatmin edecek yeni bir Avrupa güvenlik planının yayınlanmasından. yan yanolduğunu belirterek orban, “Avrupa’da artık yeni bir güvenlik mimarisinin zamanı geldi. Türkiye’nin mutlaka buna dahil olması gerekiyor. Türkiye olmadan Avrupa için uzun vadeli barış mümkün değil.”söz konusu.
Mirziyoyev: Türk dünyasını ayağa kaldıracak girişimleri hızlandıralım
Özbekistan Devlet Başkanı Şavkat MirziyoyevOrta Doğu’da uzun süredir varlığını sürdüren İsrail-Filistinsenin sorunun çok tehlikeli bir seviyeyeUlaşmanın kendilerini tedirgin ettiğini belirten “Bu sorunun tek ve en adil çözümü, sorunun ‘iki kişiye iki devlet’ ilkesine dayalı olarak çözülmesi olacaktır. Filistin halkının, Birleşmiş Milletler (BM) kararlarında da belirtildiği gibi bağımsız bir devlet kurma hakkı vardır. Bugün TDT olarak ortak bir noktamız var ve “Kararlı duruşumuzu dünyaya anlatmamız gerekiyor.”söz konusu.
İkinci Göktürk Devleti kağanlarından Bilge Kağan konuşmasında, “Ey Türk milleti, kendine dön, kendini anla, daha da yükseğe çıkarsın.”kelimelerle başlayarak MirziyoyevGünümüzün şiddet döneminde bu sözlerin derin bir anlam taşıdığını, tek dil, din ve gönülde kardeş olduklarını, tek çatı altında birleştiklerini belirtti. Türk halkının sesiBundan sonra daha da yükseleceğini söyledi.
Mirziyoyev, üye ülkelerden uzmanlar ve bilim adamlarıkatılımıyla Türk Dünya Düzeniyaratılış, Türkiye Kalkınma Bankasıkurulmasını hızlandırmak ticari sürtüşmelerin ortadan kaldırılmasıİhracat ve ithalat hacminin artırılması hedefiyle yeni mekanizmaların yaratılması, e-ticaret platformlarıGelişimiyle ilgili net adımlar atmayı önerdi.
Bu bağlamda çok taraflı güzergahların geliştirilmesi gerektiğini vurgulayan Mirziyoyev, örgüte üye ülkelerin demiryolu kurumlarıyla ilgili bir kurul oluşturulmasını ve Türk Dünyası Yenilikçi Gençlik Merkezi’nin kurulmasını önerdi.
Mirziyoyev, uzun yıllardır Türk halkıyla ortak tarihi ve kaderi paylaşan bir millettir. Afganistan’dabölgede barış ve huzurun tesisi stratejik istikrar ve güvenliğin sağlanmasıBunun temel kural olduğunu belirtti.
Berdimuhamedov: Komşu ülkelere elektrik ihraç etmeye devam ediyoruz
Türkmenistan Halk İşleri Lideri Gurbangulu BerdimuhamedovKırgızistan-Özbekistan-Türkmenistan güzergahı boyunca Hazar Denizi’ne, oradan da Azerbaycan ve Türkiye’ye kadar uzanacak bir ulaşım koridoru oluşturulmasına yönelik çalışmaların yürütüldüğünü belirten, “Transit trafiği harekete geçirmek için Türkmenistan’ın lojistik ve ulaşım sisteminin olanaklarını kullanmayı öneriyorum.”söz konusu.
BerdimuhamedovTürkmen doğal gazı ve elektriği komşu ve bölge ülkelerineİhracata yönelik çabaların sürdüğünü belirterek, “dedi. Türkmenistan halihazırda doğal gazını komşu ve kardeş ülkeler Özbekistan ve Azerbaycan’a ihraç ediyor. Aynı zamanda Türkmen doğalgazını Hazar Denizi üzerinden Azerbaycan’a, Türkiye’ye ve dünya pazarlarına ihraç etme imkanımız var. “Kardeş ülkelerimiz ile yakın gelecekte gerekli tüm sorunları çözeceğimize olan inancımız tamdır.”dedi.
ülkesinin komşusu Özbekistan ve Kırgızistan’a Elektriksattığını kim söyledi Berdimuhamedov, “Yakın gelecekte Hazar Denizi üzerinden Azerbaycan ve Türkiye’ye elektrik gönderebiliriz. Bu arada, Hazar Denizi’nin Türkmen kıyısındaki Türkmenbaşı kenti yakınlarında 1574 megavat kapasiteli yeni ve modern enerji santralinin temeli bugün onurlu bir şekilde atıldı. “Türk Devletleri Teşkilatı’na katılan ülkelerin iktidar alanında işbirliğini geliştirmelerine yönelik bir yol haritası hazırlamayı uygun buluyorum.”değerlendirmesini yaptı.
